De in 2021 ingevoerde Regeling voor Vervroegde Uittreding (RVU), bestemd voor ‘slijtende beroepen’, schiet tekort. Van de selecte groep mensen die tegen zeer strenge voorwaarden in aanmerking komt, maakt slechts 27 procent gebruik van de regeling. Dat blijkt uit een analyse van onderzoeksplatform Investico, voor Trouw en De Groene Amsterdammer. “Daarmee neemt de noodzaak om het werk veilig en ergonomisch verantwoord in te richten alleen maar toe”, aldus bouwondernemer Jaap Betsema, DGA van Betsema Bouwgroep. “Van Den Haag verwachten we al lang niets meer, daarom kunnen we beter kijken naar wat we zelf kunnen doen.”
Hoewel politieke partijen over het hele spectrum steevast verkondigen dat mensen met zware beroepen eerder moeten kunnen stoppen met werken, ook na het afschaffen van de VUT in 2004, legt Investico in het onderzoek namelijk de vinger op de zere plek: twee decennia loze beloftes en slechts drie politieke partijen met het onderwerp expliciet in het partijprogramma voor de nieuwe verkiezingen.
De VUT – Vervroegde Uittreding – zoals deze vanaf de jaren zeventig in een groot aantal sectoren vorm kreeg, werd in 2005 afgeschaft. Vanwege de vergrijzing was de regeling niet langer betaalbaar. Het besluit tot afschaffing was breed gedragen, maar even breed was de overtuiging dat er een alternatieve regeling moest komen voor de zogenaamde ‘zware beroepen’. Bijna twee decennia gebeurt er niets; het voornaamste argument is dat het niet mogelijk is om een eerlijke lijst van zware beroepen te maken. Dat België en andere Europese landen daarin geen bezwaar zagen en zij zulke lijsten wél opstelden, brengt hier geen verandering in.
RVU
Toch komt er in 2021 de Regeling voor Vervroegde Uittreding, kortweg RVU, die tot 2025 loopt. Mensen in zware beroepen kunnen sindsdien tot drie jaar voor de AOW-leeftijd met pensioen. Bonden en werkgevers beslissen per bedrijfstak welk beroep het predicaat ‘zwaar’ krijgt. Wie een minimumaantal jaren in deze beroepen werkzaam is geweest, komt in theorie in aanmerking.
“Op de bouwplaats is dat bijvoorbeeld iedereen die op zijn minst twintig jaar ervaring heeft in de sector”, laat Jaap Betsema weten. Met Betsema Bouwgroep is hij actief als hoofd- en onderaannemer, grondbeheerder en -ontwikkelaar en het beheer en verhuur van bouwmaterieel, hoofdzakelijk in Noord- en Midden-Nederland. “In de praktijk valt echter een grote groep buiten de boot”, weet ook Betsema.
De voorwaarden zijn zeer streng en verschillen per sector, waardoor het bijvoorbeeld moeilijk is om in aanmerking te komen voor wie verschillende functies heeft bekleed of in verschillende sectoren actief is geweest. Uitzendkrachten en zzp’ers zijn bovendien bij voorbaat uitgesloten van de regeling.
Magere regeling
Daar komt bij dat de regeling niet populair is onder de mensen die wel voor de RVU in aanmerking komen. Op basis van cijfers van vakbond FNV concludeert Investico dat net iets meer dan een kwart van de rechthebbenden van de regeling gebruikmaakt, 27 procent. Volgens het FNV is de voornaamste oorzaak financieel van aard en betekent vervroegde uittreding “een grote terugval” in zowel het maandinkomen als van het totale pensioen.
“De politiek is de zware beroepen vergeten”, concludeert Investico dan ook. “Terwijl ‘bestaanszekerheid’ het thema van de verkiezingscampagne is, staat alleen in de verkiezingsprogramma’s van GroenLinks-PvdA, de Partij voor de Dieren en Forum voor Democratie expliciet dat het voor mensen met zware beroepen mogelijk moet zijn om eerder te stoppen met werken.” Met de beëindiging van de RVU in 2025 in het vooruitzicht zijn de voortekenen somber.
Betsema: “Falen landelijke politiek motiveert”
“Het gebrek aan alternatieven dat de landelijke politiek biedt, motiveert ons des te meer om onze vaklui op duurzame wijze aan het werk te houden”, laat Jaap Betsema dan ook weten. Daarin loopt zijn Betsema Bouwgroep wellicht voorop, maar is het lang niet meer de enige. George Raessens van belangenvereniging Bouwend Nederland wijst bijvoorbeeld op de mechanische hulpmiddelen die het zwaarste werk op de bouwplaats moeten verlichten, maar ook op immateriële initiatieven, zoals tips over het leven met lichamelijke klachten en leefstijladviezen.
Toch is dat bij het uitblijven van een structurele oplossing slechts een pleister op de wonde. “Je kunt allemaal hulpmiddelen hebben, maar het is gewoon zwaarder dan een kantoorbaan”, benadrukt Raessens aan Investico. “Het blijft metselen.”
Daar is Jaap Betsema het mee eens, maar hij weet ook uit eigen ervaring hoeveel winst er nog valt te behalen. “Juist dat metselen is natuurlijk een van onze specialiteiten en mede daarom investeren wij in manieren om op onze bouwplaatsen ergonomische verantwoord te werk te gaan”, stelt Betsema. “Betsema Bouwgroep is niet voor niets in de Benelux een van de grootste namen in de verhuur van hefsteigers, in hoogte verstelbare platformen waarmee metselaars te allen tijde in een comfortabele houding kunnen werken”, legt hij uit. “Zulke hulpmiddelen maken actie vanuit Den Haag niet minder nodig, maar stellen ons wel in staat om in de tussentijd zo goed mogelijk voor onze mensen te zorgen”, besluit Jaap Betsema.
